Chặn lừa đảo với tài khoản ngân hàng chính chủ

Kết quả Đánh giá an ninh mạng dành cho người sử dụng cá nhân do Tập đoàn công nghệ Bkav công bố đầu năm nhận định: "Lừa đảo tài chính trực tuyến không có dấu hiệu hạ nhiệt bởi nguồn cơn là tài khoản NH rác". Minh chứng là tỷ lệ người dùng nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo liên tục gia tăng. Nếu năm 2022, con số này là 69,6% thì trong năm 2023 là 73%. Lừa đảo tài chính qua mạng bùng nổ, nhằm vào nạn nhân thuộc mọi tầng lớp và sinh sống ở bất cứ đâu. Đáng nói, trong các vụ lừa đảo tài chính, kẻ xấu yêu cầu người dùng chuyển tiền vào tài khoản NH không chính chủ, khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn để tìm ra thủ phạm và lấy lại tiền cho nạn nhân. Các chuyên gia của Bkav khẳng định tài khoản NH "rác" là nguồn cơn của nạn lừa đảo tài chính qua mạng tại VN thời gian qua.

Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia thống kê có 3 cách để kẻ xấu thu mua tài khoản NH không chính chủ. Đó là mua, thuê tài khoản NH của sinh viên, người thu nhập thấp thiếu hiểu biết; mua chuộc nhân viên NH đánh cắp thông tin tài khoản của khách; thu mua lại của những kẻ xấu khác thông qua các nhóm kín trên mạng xã hội như Telegram; Facebook, Zalo… hoặc các diễn đàn hacker. Thường mỗi tài khoản NH sẽ được giao dịch với mức giá khoảng từ 500.000 đồng đến 3 triệu đồng, hoặc nhiều hơn tùy theo thương hiệu của NH và hạn mức giao dịch.

Trong trường hợp mới nhất mà chúng tôi tiếp cận, tối 6.7, ông T.H (Q.4, TP.HCM) tá hỏa thông báo cho NH vừa bị lừa chuyển khoản 10 triệu đồng từ tài khoản Vietcombank sang Oceanbank. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng "thông báo vậy thôi" chứ thời gian qua trong nhiều vụ mất tiền chuyển khoản thì hầu hết đều bó tay vì các tài khoản NH nhận do bọn lừa đảo mua lại nên sẽ chuyển lòng vòng qua các NH khác để "cắt đuôi". Điều đó cũng cho thấy tội phạm lợi dụng việc mở tài khoản, các tiện ích chuyển khoản nhanh chóng dễ dàng, cũng như quy định NH không được can thiệp vào tài khoản khách hàng… để thực hiện hành vi lừa đảo. "Khách hàng thông báo để phía NH biết những tài khoản "đen" này chuyên dùng để nhận tiền lừa đảo thế nhưng cũng không biết NH có khóa tài khoản này không hay tài khoản vẫn tiếp tục hoạt động để tiếp tục thực hiện lừa đảo và chiếm đoạt tiền của người khác", ông T.H nói.

Quét tài khoản "rác", truy vết tiền lừa đảo

Như vậy với quy định tại Thông tư 18, thông tin sinh trắc học không chỉ dùng trong trường hợp chuyển khoản mà còn được đưa vào sử dụng để xác định tài khoản chính chủ. Có thể thấy, ngành NH đã siết thêm một vòng bảo mật nữa để bảo vệ tài khoản của khách hàng. Trước đó, từ ngày 1.7, các chủ tài khoản phải cài đặt sinh trắc học khuôn mặt mới có thể thực hiện chuyển khoản từ 10 triệu đồng/lần trở lên hoặc 20 triệu đồng/ngày. Tính đến chiều 5.7, các NH đã đối chiếu, làm sạch 19 triệu tài khoản với CCCD có gắn chip. Con số này chỉ mới hơn 10% số lượng tài khoản NH hiện nay, khoảng 180 triệu tài khoản. Và những người không có nhu cầu chuyển tiền trên 10 triệu cũng không nhất thiết phải cài sinh trắc khuôn mặt. Vì thế, quy định tài khoản NH chính chủ sẽ có độ phủ rộng hơn, bao quát hơn và hiệu quả hơn trong việc phòng chống lừa đảo.

Ngân hàng triển khai ứng dụng sinh trắc học khi mở tài khoản

Theo một chuyên gia công nghệ, VN là một trong những quốc gia có nạn mua bán tài khoản cao, tình trạng giả mạo giấy tờ để mở tài khoản eKYC, chiếm đoạt tài khoản dựa vào lừa đảo (phishing), gắn backdoor (ATO, account-take-over) rất nhiều. Do vậy việc sử dụng các biện pháp xác thực tăng cường lúc mở tài khoản và bảo vệ các giao dịch có giá trị lớn là hết sức cần thiết và hiệu quả. "Sinh trắc học là một trong những biện pháp chính góp phần bảo vệ tài khoản người dân khi thực hiện các giao dịch có giá trị cao nhằm phòng trừ nạn mua bán tài khoản ở vùng sâu vùng xa, các khu công nghiệp, nạn mạo danh và làm giả giấy tờ định danh cũng như nạn chiếm đoạt tài khoản.

Một số giải pháp xác thực mạnh bao gồm sinh trắc học và smart OTP được mã hóa trên thiết bị điện thoại thông minh có thể bảo vệ tuyệt đối vì đã bao gồm 3 yếu tố rất mạnh để xác thực danh tính con người (Bạn là ai? Bạn có gì? Bạn biết gì?) Ngay cả các rủi ro như công nghệ Deepfake thì kẻ xấu cũng phải chiếm quyền điều khiển được thiết bị, biết được mã pin tạo ra smart OTP và mạo danh sinh trắc học (gương mặt) sống để vượt qua các lớp hàng rào bảo mật khắt khe. Nên có thể, nói lớp xác thực tăng cường sinh trắc học là có giá trị bảo vệ rất cao", vị này giải thích.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội NH VN, đồng quan điểm khi nhấn mạnh quy định xác thực sinh trắc học khi chuyển khoản hay mở tài khoản NH trong thời gian tới sẽ làm sạch dữ liệu tài khoản NH. Thực tiễn hiện nay chuyển đổi số đã diễn ra mạnh mẽ và mang lại tiện ích, giao dịch thuận lợi hơn cho người dân, tạo bước chuyển biến, đột phá mới cho ngành NH. Song song đó là tình trạng kẻ gian lợi dụng để lừa đảo, chiếm đoạt thông tin tài khoản, luân chuyển dòng tiền tới mức báo động. Chuyển khoản cũng như mở tài khoản NH yêu cầu xác thực sinh trắc học sẽ hạn chế tài khoản "rác", tài khoản "ma"… cũng như nâng cao hiệu quả truy vết lừa đảo trong thời gian tới.